Солтүстік Каспий жобасы

Қазақстан Республикасы мен халықаралық консорциум Солтүстік Каспий жобасы бойынша өнімді бөлу туралы келісімге (СКӨБК) 1997 жылғы қарашада қол қойды. 1998 жылы алаңы 5 600 км2 учаскеде көмірсутектерді барлау басталды.

2000 жылы СКӨБК шеңберінде алып «Қашаған» кен орны ашылды.

«Қашаған» кен орны Каспий теңізінің қазақстандық секторының солтүстік бөлігінде орналасқан. Кен орны алаңының ұзындығы шамамен 75 км және ені 45 км аумақта орналасқан.

«Қашаған» кен орнын кезең-кезеңмен игеру қажеттілігі Каспий теңізі аймағының экологиялық сезімталдығына, қатал ауа-райына, жобаның техникалық күрделілігі мен өндіріс қауіпсіздігіне қойылатын жоғары талаптарға негізделеді.

Сонымен қатар Солтүстік Каспий жобасының шеңберінде 2002 жылы «Қаламқас-теңіз», ал 2003 жылы «Ақтоты», Қайран» және «Оңтүстік Батыс Қашаған» кен орындары ашылды. Барлау және бағалау нәтижесі бойынша кен орындарының геологиялық қорлары мынадай: «Қаламқас-теңіз» - 284 млн. тонна мұнай, «Ақтоты» - 156 млн. тонна конденсат, «Қайран» - 112 млн. тонна мұнай және «Оңтүстік Батыс Қашаған» – 20 млн. тонна конденсат.

Қазіргі жағдай

Қазіргі уақытта «Қашаған» кен орнын игерудің 1-кезеңі іске асырылып жатыр.

Қашаған кен орнының жайғастыру сұлбасы жерүсті және теңіз нысандарынан тұрады. Жерүсті нысандарына мыналар жатады: «Болашақ» мұнай және газды кешенді дайындау қондырғысы (МГКДҚ), сондай-ақ Батыс Ескенедегі теміржол кешені жобасы. Теңіз нысандарына жататын мынадай жасанды құрылыстар салынып бітті: «Д» аралындағы технологиялық пайдалану кешені, «А» аралы, ЕРС-2, 3 және 4 аралының ерте өндіру орталықтары, сондай-ақ бұрғылау орталықтары - DC-1, 4 және 5 аралдары (Қашағанды одан әрі игеру кезеңдерінің нысандары), бұдан басқа кәсіпшілікішілік суасты құбырлары төселді.

«Қашаған» кен орнының мұнай және газ өндіруді, газды кері айдау мен ұңғыма бұрғылауды қамтамасыз ететін барлық теңіз құрылыстары жасанды аралдарда орнатылады. Мұнай мен газды жағалауға жерүсті кешеніне - «Болашақ» МГКДҚ дейін тасымалдау кәсіпшілік құбырлары арқылы қамтамасыз етіледі. Бұл ретте өндірілген газдың бір бөлігі газды кәдеге жарату және қабаттық қысымды ұстап тұру мақсатында кері жер қабатына айдалады.

2013 жылғы 11 қыркүйекте «Қашаған» кен орнында өндіру басталды.

28 дюймдік газ құбырында газдың жылыстауы анықталуына байланысты 2013 жылғы қазаннан бастап Қашағанда өндіру тоқтатылды. Құбырішілік диагностиканың, сыртқы инспекциялық жұмыстар мен зертханалық зерттеулердің нәтижесі бойынша мердігерлік компаниялар «Болашақ» жерүсті кешені мен теңіз кешені арасында орналасқан мұнай құбыры мен газ құбырын толық ауыстыру туралы шешім қабылдады. Солтүстік Каспий жобасының операторы осы кәсіпшілік құбырларын ауыстырып, өндірістік нысандар мен жабдықты қосу-баптау бағдарламасын қайта іске қосты.

2016 жылғы 1 қарашада Қашағанда көмірсутекті шикізатты өндіру коммерциялық деңгейге шығып, тәулігіне 75 мың баррель мұнай өндіруге дейін жетті. 2016 жылғы 7 желтоқсанда Атырау қаласында Мемлекет басшысының қатысуымен Қашаған кен орнын ресми таныстыру рәсімі өткізілді. Кен орны қайта қосылған сәттен бастап Оператор өндіру деңгейін арттыру және оны белгіленген деңгейде тұрақтандыру мақсатында жұмыс жүргізіп жатыр.

2019 жылғы ІІ тоқсанда кен орнында өндірістік нысандар толық тоқтатылып, алғашқы рет күрделі жөндеу жүргізілді. Күрделі жөндеу кезінде «Д» аралындағы екі ұңғыманы шикі газ айдауға арналған тоғыту қорына қайта жабдықтау, қосымша ребойлер орнату, ыдыстарды, сақтандыру клапандарын ашу, инспекциялау, жөндеу, қызмет көрсету және үздіксіз өндіріс пен өндіруді тәулігіне 330 мыңнан 370 мың баррельге дейін арттыру үшін басқа да жұмыстар жүргізілді. Өкілетті орган операторға барлық қойылған мақсаттарға уақтылы қол жеткізу үшін жан-жақты қолдау көрсетіп отыр.

2022 жылғы маусым мен шілдеде Қашаған кен орны өндірістік құрылыстарын толық тоқтата отырып, екінші жоспарлы алдын ала жөндеу (ЖАЖ) жүргізілді. ЖАЖ кезінде тұтастықты жақсарту және өндіруді арттыру бойынша теңіз кешенінде газ айдау компресорларын жаңғырту, жерүсті кешенінде аминді қалпына келтірудің 30 дюймдік желісі жобасы сияқты бірнеше жобалар іске асырылды.

2022 жылғы тамызда кіріс газ ажыратқышында болған оқыс оқиғаға байланысты өндіру деңгейі төмендеді. Жөндеу жұмыстары аяқталғаннан кейін тәуліктік өндіру деңгейі рекордтық 435 мың баррельге дейін жеткізілді.

Әртүрлі өндірістік қажеттіліктерге байланысты, негізінен төтенше жағдайда персонал көшіруді және теңіз кемелерінің Қашаған нысандарына жетуін қамтамасыз ету мақсатында 2021-2022 жылдарда Каспий теңізінің Мердігерлік учаскесінде теңіз түбін тереңдету жұмыстары жүргізілді. Жобаны іске асыру барысында қоршаған ортаға әсерді азайту, оның ішінде үйінділерді су астында арнайы орналастыру, судың ылайлылығы мен биотаға әсердің мониторингі бойынша шаралардың тиімділігіне ерекше назар аударылды.

2023 жылғы 3 тоқсанда МжГКДҚ жаңа су тазарту құрылғыларын салу жобасы бойынша жұмыстар аяқталды. Осы ірі жобаның мақсаты Астрахан – Маңғыстау құбырынан алынатын су көлемін 70% азайту және буландырғыш тоғандарға төгілетін судың сапасын жақсарту болып табылады.

Жылына 1 млрд. м3 газ беру жобасы бойынша жұмыстар жалғасып жатыр. Бұл жоба мұнай өндіру көлемін тәулігіне 450 мың баррельге дейін арттыру мақсатында «QazaqGaz» ҰК» АҚ салынып жатқан зауытына ілеспелі шикі газ жеткізуді көздейді.

Өкілетті орган Операторға барлық қойылған мақсаттарға уақтылы қол жеткізуде жан-жақты қолдау көрсетіп отыр.

2023 жылы Қашағанда 18,8 млн. тонна мұнай, 11,9 млрд. м³ газ өндірілді. Қабатқа айдалған газ көлемі 5,8 млрд текше метрге жетті.